Wokół tematu wycinki drzew przez lata narosło wiele mitów i plotek. Z pewnością nie pomogły w tym liczne, często krótkotrwałe zmiany przepisów wprowadzane przez Ustawodawcę. W niniejszym artykule wyjaśnione zostaną wszystkie aktualne przepisy dotyczące uzyskiwania zezwoleń na wycinkę oraz zgłoszeń zamiaru wycinki drzew. Doradzimy też, co w przypadku, jeśli przeszkadza nam drzewo znajdujące się na cudzej działce.

Co do zasady, wycięcie każdego drzewa lub krzewu wymaga uzyskania zezwolenia na wycinkę. Stanowi o tym art. 83 ust. 1 Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 916 z późn. zm.). Oczywiście Ustawodawca przewidział szereg wyjątków, kiedy jesteśmy zwolnieni z obowiązku uzyskania takiego dokumentu.

Kiedy nie trzeba uzyskać zezwolenia na usunięcie drzewa lub krzewów

Do wymienionych w ustawie wyjątków należą:

• krzewy i drzewa, które rosną na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych i są usuwane na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Oznacza to, że posiadacz nieruchomości nie musi ubiegać się o zezwolenie na wycinkę drzew, jeżeli jest osobą fizyczną, a usunięcie drzewa z jego nieruchomości nie jest związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą. Oba warunki należy spełnić łącznie.
• krzew albo krzewy rosnące w skupisku, o powierzchni do 25 m²,
• krzewy na terenach pokrytych roślinnością pełniącą funkcje ozdobne, urządzoną pod względem rozmieszczenia i doboru gatunków posadzonych roślin, z wyłączeniem krzewów w pasie drogowym drogi publicznej, na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków oraz na terenach zieleni,
• drzewa, których obwód pnia na wysokości 5 cm nie przekracza:

– 80 cm w przypadku topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz klonu srebrzystego,
– 65 cm w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego,
– 50 cm w przypadku pozostałych gatunków drzew

• drzewa lub krzewy usuwane w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania rolniczego,
• drzewa lub krzewy na plantacjach lub w lasach w rozumieniu ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach,
• drzewa lub krzewy owocowe, z wyłączeniem rosnących na terenie nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub na terenach zieleni,
• drzewa i krzewy złamane lub wywrócone w wyniku działania czynników naturalnych, wypadku lub katastrofy.

Kiedy potrzebne zgłoszenie usunięcia drzewa

Jeśli drzewo lub krzew, które planujemy usunąć są zwolnione z obowiązku uzyskania zezwolenia, należy jedynie zgłosić zamiar ich wycinki. Zgłoszenie takie jest obowiązkowe gdy obwód pnia drzewa mierzonego na wysokości 5 cm od ziemi przekracza:

80 cm – w przypadku topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz klonu srebrzystego;

65 cm – w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego;

50 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew.

Zgłoszenie wycinki powinno zawierać:

• twoje imię i nazwisko,
• oznaczenie nieruchomości, na której chcesz zrobić wycinkę wraz z tytułem prawnym do niej
• rysunek lub mapkę z zaznaczonym na nieruchomości drzewem do usunięcia.

Wniosek składamy do właściwego miejscowo urzędu miasta lub gminy. Urząd w ciągu 21 dni od otrzymania pisma przyśle urzędnika w celu obejrzenia przedmiotu zgłoszenia. Po oględzinach, urząd ma 14 dni na wydanie ewentualnego sprzeciwu.

Urząd może nie zgodzić się na wycinkę, jeśli drzewo spełnia kryteria uznania za pomnik przyrody lub rośnie na:

• nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków,
• terenie, który jest przeznaczony na zieleń lub chronią go inne zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
• terenach objętych obszarowymi formami ochrony przyrody.

Jeśli sprzeciw nie zostanie złożony, można przeprowadzić wycinkę.

Zgłoszenie jest całkowicie bezpłatne.

Treść wniosku

Jeśli planowana wycinka wiąże się z uzyskaniem zezwolenia, wówczas procedura jest nieco wydłużona i bardziej skomplikowana.

Wzór wniosku powinien znajdować się w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej gminy lub miasta, a także być dostępny w wersji papierowej w urzędzie.

Wniosek o wycinkę powinien zawierać:

1) imię, nazwisko i adres albo nazwę i siedzibę posiadacza i właściciela nieruchomości

2) oświadczenie o posiadanym tytule prawnym władania nieruchomością

3) zgodę właściciela nieruchomości, jeżeli nie jesteśmy właścicielami (zgoda nie jest wymagana w przypadku wniosku złożonego przez użytkownika wieczystego, spółdzielnię mieszkaniową, wspólnotę mieszkaniową oraz zarządcę nieruchomości będącej własnością Skarbu Państwa).

4) nazwę gatunku drzewa lub krzewu;

5) obwód pnia drzewa mierzony na wysokości 130 cm, a w przypadku gdy na tej wysokości drzewo:

1. a) posiada kilka pni – obwód każdego z tych pni,
2. b) nie posiada pnia – obwód pnia bezpośrednio poniżej korony drzewa;

6) wielkość powierzchni, z której zostanie usunięty krzew;

7) miejsce, przyczynę, termin zamierzonego usunięcia drzewa lub krzewu, oraz wskazanie czy usunięcie wynika z celu związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej;

9) projekt planu nasadzeń zastępczych lub przesadzenia drzewa lub krzewu, jeżeli są planowane (nieobowiązkowe)

W przypadku, gdy wycinka związana jest z inwestycją wymagającą projektu zagospodarowania działki lub terenu należy dostarczyć także rysunek, mapę albo wykonany przez projektanta posiadającego odpowiednie uprawnienia budowlane projekt – określające usytuowanie drzewa lub krzewu w odniesieniu do granic nieruchomości i obiektów budowlanych istniejących lub projektowanych na tej nieruchomości;

Jeśli wycinka jest związana z realizacją inwestycji – wymagana jest decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach albo postanowienie w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia w zakresie oddziaływania na obszar Natura 2000

Jeśli dla danego dziko występującego gatunku na obszarze planowanej wycinki ustalony został zakaz umyślnego niszczenia, zrywania, uszkadzania lub przemieszczania – wymagane jest zezwolenie na zwolnienie od ww. zakazu. Zezwolenia takie wydaje Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska.

Kto wydaje zezwolenie

Zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości wydaje wójt, burmistrz albo prezydent miasta, a w przypadku gdy zezwolenie dotyczy usunięcia drzewa lub krzewu z terenu nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków – wojewódzki konserwator zabytków.

Wniosek należy złożyć do starostwa powiatowego, jeśli działka jest własnością gminy i nie została przekazana do użytkowania wieczystego lub do marszałka województwa, jeśli działka jest własnością miasta na prawach powiatu i nie została przekazana do użytkowania wieczystego.

Zezwolenie na usunięcie drzewa w pasie drogowym drogi publicznej, z wyłączeniem obcych gatunków topoli, wydaje się po uzgodnieniu z regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.

Zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu na obszarach objętych ochroną krajobrazową w granicach parku narodowego albo rezerwatu przyrody wydaje się po uzgodnieniu odpowiednio z dyrektorem parku narodowego albo regionalnym dyrektorem ochrony środowiska.

Procedura

Gdy zgłoszenie zawiera braki formalne organ w drodze postanowienia wzywa do uzupełnienia ich w terminie 7 dni.

Po dokonaniu zgłoszenia zamiaru usunięcia drzewa właściwy urząd powinien w ciągu 21 dni przeprowadzić oględziny drzewa w celu potwierdzenia danych wskazanych we wniosku.

Organ wydający zezwolenie ma prawo w terminie 14 dni od dnia oględzin wnieść sprzeciw w przypadku:

1) lokalizacji drzewa na nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków, na terenie przeznaczonym w miejscowym planie zagospodarowania
przestrzennego na zieleń lub chronionym innymi zapisami miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego lub na terenach objętych formami ochrony przyrody

2) jeżeli drzewo może zostać uznane za pomnik przyrody

Na usunięcie drzewa od momentu uzyskania zezwolenia mamy 6 miesięcy.

Zwolnienie z opłat

Złożenie wniosku i uzyskanie zezwolenia na wycinkę jest bezpłatne.

Nie nalicza się ponadto opłat za usunięcie drzew lub krzewów m.in:

• w celu przywrócenia gruntów nieużytkowanych do użytkowania innego niż rolnicze, zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego dla drzew, których obwód pnia mierzony na wysokości 130 cm nie przekracza:

1. a) 120 cm – w przypadku topoli, wierzb, kasztanowca zwyczajnego, klonu jesionolistnego, klonu srebrzystego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego,
2. b) 80 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew
3. c) krzewu lub krzewów rosnących w skupiskach, pokrywających grunt o powierzchni do 50 m²

• na których usunięcie nie jest wymagane zezwolenie;
• które zagrażają bezpieczeństwu ludzi lub mienia w istniejących obiektach budowlanych, urządzeniom przesyłowym (gazociągi, wodociągi, linie energetycznie itd.), bezpieczeństwu ruchu drogowego lub kolejowego albo bezpieczeństwu żeglugi;
• drzew lub krzewów, które obumarły lub nie rokują szansy na przeżycie, z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości;

Stawki opłat

W przypadku, gdy nasza wycinka nie jest zwolniona z opłat, obowiązuje nas Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 lipca 2017 r. w sprawie wysokości stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów (Dz. U. poz. 1330). Stawki te obliczane są na podstawie obwodu pnia drzewa mierzonego na wysokości 130 cm. Zależnie od gatunku drzewa, stawki wahają się od 12 zł do 210 zł za 1 centymetr obwodu pnia. Co ważne, stawki opłat za usuwanie drzew nie mogą przekraczać 500 zł, zaś dla usuwania krzewów – 200 zł.

Opłatę składa się w terminie 14 dni od uprawomocnienia się decyzji zezwalającej na wycinkę.

Kary

W przypadku usunięcia drzewa lub krzewu bez wymaganego zezwolenia lub bez zgody właściciela nieruchomości grozi administracyjna kara pieniężna,. Kara nakładana jest również za zniszczenie drzewa lub krzewu oraz uszkodzenie drzewa spowodowane wykonywaniem prac w obrębie jego korony.

Kara wynosi dwukrotność opłaty za usunięcie drzewa zgodnie z prawem, czyli z zezwoleniem na wycinkę drzew. Jeśli wycinka drzew lub krzewów jest zwolniona z obowiązku opłaty, to organ ustala taką jej wysokość, jaka byłaby ponoszona bez ulgi. Kara nie może zatem przekroczyć 1000 zł w przypadku wycinki pojedynczego drzewa oraz 400 zł w przypadku usunięcia krzewu.

Karę za wycinkę drzew trzeba zapłacić w ciągu 14 dni od wydania decyzji. W przypadku niezapłacenia kary, naliczane są odsetki ustawowe. Kara przedawnia się po upływie 5 lat od końca roku, w którym upłynął termin płatności.

Kary za wycinkę drzew, krzewów bez zezwolenia nakłada w formie decyzji ten sam organ, który byłby odpowiedzialny za wydanie zezwolenia na wycinkę.

Wycinka nie swojego drzewa

Często zdarza się, że drzewa znajdujące się na granicy działek w jakiś sposób zakłócają spokój i prawidłowe korzystanie z nieruchomości.

Są trzy najczęstsze przyczyny takiej sytuacji:

• zacienienie działki przez koronę drzew;
• zagrożenie, że budynki znajdujące się na sąsiadującej posesji zostaną uszkodzone;
• wyjałowienie ziemi, niepozwalające na uprawę.

Sytuacje te są przesłankami, aby wnioskować o wycinkę, bądź chociaż przycięcie drzew.

W pierwszej kolejności należy spróbować polubownego załatwienia sprawy poprzez wezwanie właściciela drzewa do pozbycia się problemu wpływającego na nasz komfort przebywania w domu lub na posesji. Aby mieć namacalne potwierdzenie takiej próby, pismo powinno zostać złożone pisemnie lub mailowo. W piśmie powinien być określony termin na realizację żądania. Aby termin był wykonalny, dobrze jest wyznaczyć sąsiadowi przynajmniej tydzień lub dwa.

Jeśli przedmiotem naszego roszczenia są jedynie gałęzie drzew znajdujące się na naszej części działki, po upływie wyznaczonego terminu możemy to zrobić sami, nawet jeśli musimy do tego wejść na działkę sąsiada (art. 148 oraz 150 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.). Jest to tzw. dozwolona samopomoc, na podstawie której – w przypadku wyrządzenia szkód – sąsiad może żądać naprawienia ewentualnych uszkodzeń. Usunięte gałęzie, owoce czy korzenie, które znajdowały się na naszej części działki możemy zachować dla siebie.

Jeśli jednak problemem jest całe drzewo, a sąsiad odmawia jego wycinki, jedynym rozwiązaniem może okazać się droga sądowa. Na podstawie art. 144 KC (tzw. zakaz immisji sąsiedzkiej) możemy dochodzić swoich roszczeń i żądać usunięcia drzewa na drodze sądowej. Należy jednak mieć na uwadze, że sąd przeprowadzi oględziny mające na celu ustalenie, czy faktycznie dochodzi do negatywnego oddziaływania i zakłócenia korzystania z naszej nieruchomości.

Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez upadające drzewa

Jeśli w wyniku przewróconego drzewa lub złamanych gałęzi doszło do jakiegokolwiek uszczerbku na naszym zdrowiu bądź majątku, w pierwszej kolejności należy ustalić, czy drzewo upadło na skutek zaniedbań właściciela (który mógł podejrzewać, że drzewo jest chore bądź stwarza zagrożenie), czy tez na skutek siły wyższej (np. porywistego wiatru, uderzenia pioruna). Jeśli do wypadku doszło przy zachowaniu należytej staranności przez właściciela, będzie on zwolniony z odpowiedzialności. Jeśli natomiast szkody są wynikiem zaniechania, właściciel będzie ponosił odpowiedzialność cywilną na zasadach ogólnych wynikających z art. 415 KC – Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Każdorazowo będzie jednak trzeba ustalić zakres odpowiedzialności właściciela oraz okoliczności faktyczne zdarzenia.